Opublikowany w 2022 roku raport, będący pokłosiem Museum Watch Governance Management Project zrealizowanego pod auspicjami ICOM i CIMAM i obejmującego swym zakresem muzea w krajach Europy Środkowo-Południowo-Wschodniej, odnotowuje szereg nieprawidłowości w relacjach między instytucjami kultury a władzami publicznymi pełniącymi wobec nich rolę organizatorów. Za najważniejszą przyczynę owych nieprawidłowości należy uznać niedostatecznie precyzyjne rozgraniczenie prawa demokratycznie wybranych władz do realizowania własnej polityki kulturalnej – i wykorzystywania w tym celu instytucji publicznych – od prawa instytucji publicznych do zachowania programowej i organizacyjnej autonomii. Proponowane przez nas zmiany formalno-prawne zmierzają do uregulowania owej kwestii, a co za tym idzie, do zapewnienia większej niezależności instytucji i zabezpieczenia jej przed bezpośrednimi oddziaływaniem na jej działalność zmieniających się politycznych koniunktur.

Proponowane zmiany służą zapośredniczeniu wpływu władzy politycznej na funkcjonowanie muzeum poprzez: 1/ delegowanie znacznej części jej kompetencji na ciała składające się z przedstawicieli grup rzeczywistych interesariuszy instytucji; 2/ nadanie nadzorowi właścicielskiemu bardziej społecznego i merytorycznego charakteru; 3/ wprowadzenie procedur uniemożliwiających kierowanie się pozamerytorycznymi względami przy wyborze na stanowisko dyrektora muzeum; 4/ wzmocnienie odpowiedzialności organizatora za finansową sytuację muzeum i ograniczenie możliwości oddziaływania na instytucję za pomocą arbitralnego zwiększania lub zmniejszania dotacji.

Proponowane przez nas zmiany dotyczą muzeów, w naszym przekonaniu mogą jednak służyć jako punkt odniesienia dla wypracowania analogicznych rozwiązań dla pozostałych instytucji kultury.

Tekst propozycji zmian znajdą Państwo tu:

Roboczy projekt zmian w ustawie o muzeach (14.09.2023) (1)