Z żalem zawiadamiany o śmierci Alojzego Obornego – historyka sztuki, nestora polskiego muzealnictwa, wieloletniego Dyrektora Muzeum Narodowego w Kielcach,

Przewodniczącego Rady Muzealnej przy Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu oraz wielkiego przyjaciela i orędownika instytucji.

Msza Święta Żałobna odprawiona zostanie 25 sierpnia 2022 roku o godz. 15.00 w Bazylice Katedralnej w Kielcach, po czym nastąpi wyprowadzenie na Cmentarz Komunalny w Cedzynie.

 

Alojzy Oborny urodził się 22 października 1933 roku w Bielsku-Białej.

W 1955 roku ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie uzyskał tytuł magistra historii sztuki. W latach 1955-1957 pracował w Muzeum Wnętrz Pałacowych w Pszczynie i napisał pierwszą monografię tego pałacu. Następnie został kierownikiem Muzeum Regionalnego w Raciborzu (1958-1961), zaznaczając się jako aktywny organizator kultury, kontynuując działania rewindykacji zaginionych i zagrabionych dzieł sztuki.

W latach 1961-2002 kierował Muzeum Narodowym w Kielcach, z trzyletnią przerwą, kiedy został wicedyrektorem do spraw naukowych w Muzeum Narodowym w Krakowie. W trudnych czasach, bo nie dających chociażby wsparcia w środkach unijnych, dyrektor Oborny doprowadził kieleckie muzeum do sukcesu. Małe, regionalne Muzeum Świętokrzyskie, liczące w początkach jego działalności zaledwie 17 pracowników, przeobraził w ogromne muzeum o znaczeniu narodowym, w głównym jego profilu – artystycznym, w 1975 roku zyskującym status muzeum narodowego.

Cztery lata wcześniej – w 1971 roku Alojzy Oborny pozyskał dla kieleckiego muzeum zabytek wielkiej klasy – dawną rezydencję biskupów krakowskich, doprowadzając do jego renowacji, a w kolejnych latach także do renowacji dwóch pałacowych skrzydeł – północnego i południowego.

W latach 60. XX wieku, dzięki jego staraniom, kapitalny remont przeszła pierwsza siedziba muzeum – kamienica przy Rynku.

Alojzy Oborny był również inicjatorem pogłębionych prac inwentaryzacyjno-historycznych nad architekturą pałacu, a także ogrodu w Oblęgorku, w których wyniku zrekonstruowano historyczny wygląd parku dworskiego. W 1965 współtworzył Muzeum Stefana Żeromskiego w Kielcach jako oddział wówczas jeszcze Muzeum Świętokrzyskiego. W 1968 roku – jako oddział Muzeum Świętokrzyskiego, powołane zostało Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu, po nowym podziale administracyjnym kraju usamodzielnione, dziś organizowane przez Samorząd Województwa Mazowieckiego.

3 czerwca 1991 roku dyrektor Alojzy Oborny, podczas słynnej papieskiej wizyty w Kielcach, w Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich – siedzibie muzeum, przyjmował papieża Jana Pawła II jako spadkobiercę biskupów krakowskich. Wspominał papieża jako obdarzonego znakomitą pamięcią znawcę sztuki, żywo zainteresowanego pałacowymi zbiorami, pamiętającego inne ich spotkanie, które miało miejsce wiele lat wcześniej, w Krakowie, kiedy Karol Wojtyła był jeszcze arcybiskupem metropolitą krakowskim.

Alojzy Oborny stworzył wspaniałą, liczącą się w kraju kolekcję polskiego malarstwa, stworzył według swojego scenariusza Galerię Malarstwa Polskiego. Znajdują się w niej unikatowe dzieła, takie jak: Stanisława Wyspiańskiego „Skarby sezamu”, „Portret Elizy Pareńskiej”, Józefa Pankiewicza „Portret dziewczynki w czerwonej sukni”, Olgi Boznańskiej „Martwa natura z budzikiem”, Maurycego Gottlieba „Taniec Salome”, Aleksandra Gierymskiego „Katedra w Amalfi”, czy Felicjana Szczęsnego Kowarskiego „Paganini”, słynne pejzaże Władysława Aleksandra Maleckiego, czy Józefa Szermentowskiego.

Dyrektor Oborny był autorem pierwszej wystawy monograficznej Władysława Aleksandra Maleckiego i katalogu tej wystawy, zorganizował pierwszą w Polsce wystawę wybitnego artysty holenderskiego – Ru van Rossema (1924–2007).

Pod kierunkiem Alojzego Obornego, we współpracy ze wspaniałym, skompletowanym przez niego zespołem pracowników, kieleckie muzeum narodowe było laureatem ogólnopolskich nagród. Kontakty międzynarodowe dyrektora, jego umiejętność współpracy z wielkimi osobowościami muzealnictwa, umiejętność pozyskiwana i gromadzenia unikatowych zbiorów wpisujących się w nowe, pełne rozmachu oblicze instytucji, budowały jej pozycję i pozwoliły na realizacje wysoko ocenianych projektów, w tym wystaw muzealnych organizowanych nie tylko w siedzibie muzeum, ale także w stolicach i innych miastach Europy – w Atenach, Londynie, Helsinkach, czy Norymberdze. W pełni wagę i skalę tych działań mogą zrozumieć dziś tylko ci, którzy mają świadomość, jakie znaczenie miały one w czasach, gdy Kielce były jeszcze skromnym i słabo rozwijającym się miastem, naznaczonym piętnem trudnej przeszłości.

Alojzy Oborny był wieloletnim członkiem Rady do spraw Muzeów przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, był członkiem Polskiego Komitetu Narodowego ICOM, współzałożycielem kieleckiego oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki, któremu przewodniczył przez wiele lat. Był przewodniczącym i członkiem wielu rad muzealnych w kraju.

Od 1963 roku był redaktorem naczelnym „Rocznika Muzeum Świętokrzyskiego”, ukazującego się od 1976  roku pod tytułem „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”.

W 2001 roku przyznano Alojzemu Obornemu Nagrodę Miasta Kielc, w 2002 roku tytuł „Przyjaciel Polskiego Radia”, następnie nagrodę specjalną w plebiscycie Świętokrzyskie Wydarzenie Kulturalne „Pegaz” (2003) za wkład w rozwój Muzeum Narodowego w Kielcach. Odznaczony został Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005).